Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2021

Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań (NSP2021) trwa od 1 kwietnia do 30 września 2021. Dotyczy on nas wszystkich i jest obowiązkowy, więc warto o nim przeczytać.

Cel takiego spisu jest dość jasny. Ma on zapewnić obszerną i całościową informację statystyczną o ludności kraju, naszych warunkach bytowych, migracji i tym podobnych (więcej w dalszej części tekstu). Chodzi o stan faktyczny, a nie deklarowany urzędowo. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań jest przeprowadzany przez Główny Urząd Statystyczny (GUS)

Metoda przeprowadzenia Spisu Powszechnego

Podstawową i obowiązkową formą Spisu Powszechnego jest samospis internetowy (CAWI). Dokonuje się go poprzez stronę spis.gov.pl a loguje za pomocą numeru PESEL. Warto zaznaczyć, że podszywanie się pod czyjąś tożsamość w celu zalogowania się do formularza spisowego jest przestępstwem, zgodnie z art. 190a Kodeksu Karnego.

Formy uzupełniające, to metoda wywiadu telefonicznego (CATI) i metoda wywiadu bezpośredniego (CAPI). Warto w tym przypadku uważać na możliwe próby wyłudzania danych przez oszustów udających rachmistrza. W przypadku wątpliwości, dodatkowych pytań, lub braku możliwości dokonania samospisu warto skorzystać z infolinii spisowej pod numerem 22 279 99 99 (opłata zgodna z taryfą operatora). Infolinia działa od poniedziałku do piątku w godzinach 8:00-18:00.

Ważna uwaga. Pytania w NSP2021 dotyczą stanu z dnia 31 marca 2021 roku! W niektórych przypadkach ostatniego tygodnia marca. Warto o tym pamiętać, gdy dokonuje się samospisania np. w czerwcu.

Kij i marchewka.

Udział w spisie jest obowiązkowy i obejmuje w zasadzie każdego, kto stale albo czasowo mieszka na terenie Polski.

Za niedopełnienie obowiązku udziału w spisie grozi grzywna do 5000zł. Za podanie, podczas spisu, danych niezgodnych ze stanem faktycznym trzeba liczyć się z karą do dwóch lat pozbawienia wolności. Warto do tematu podejść poważnie.

Na osłodę udział w spisie powszechnym pozwala na wzięcie udziału w loterii. Do wygrania są przedpłacone karty płatnicze o wartości 1000zł i 500zł. Nagrody główne, to samochody osobowe Toyota, po jednym na każde województwo.

Zbierane dane

Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań ma na celu zebranie danych z zakresu: charakterystyka demograficzna, aktywność ekonomiczna, poziom wykształcenia, sytuacja zawodowa, migracje, charakterystyka etniczno-kulturowa, religia, czy zasoby mieszkaniowe.

Dane pozyskane podczas NSP2021 mają posłużyć do celów naukowo-badawczych. Potrzebne są również państwu do planowania polityki społecznej i Unii Europejskiej przy rozdzielaniu funduszy oraz stanowisk w instytucjach unijnych.

W Spisie Powszechnym znajduje się kilka pytań na które odpowiadać nie trzeba (opcja „nie chcę odpowiadać na to pytanie”). Jednym z nich jest „Do jakiego wyznania religijnego (kościoła lub związku wyznaniowego) Pan(i) należy?”. To pytanie budzi kontrowersje, więc poniżej rozwinę wątek.

Pytanie o wyznanie

Formuła powyższego pytania jest myląca. Sugeruje, że chodzi o formalną przynależność do kościoła. To by oznaczało, że Kościół Katolicki powinna wybrać każda osoba w nim ochrzczona, która nie dokonała apostazji. Niezależnie od tego, czy poczuwa się do wiary i związku z kościołem, oraz czy faktycznie praktykuje tę religię.

W praktyce, jak podają wytyczne do samospisu, chodzi o „formalne uczestnictwo lub emocjonalny związek osoby z określonym wyznaniem religijnym”, więc zapewne przy braku poczucia związku emocjonalnego z kościołem, nie trzeba go zaznaczać. Czy każda osoba ochrzczona musi pod groźbą kary zaznaczyć, że przynależy do Kościoła?

Powstała specjalna strona internetowa Chcę się liczyć, mająca na celu ułatwienie wypełnienia spisu osobom, które chcą zadeklarować brak przynależności do jakiegokolwiek wyznania, lub wyznanie spoza wymienionych w spisie. Niedługo napiszę na ten temat więcej.

Bezpieczeństwo danych

Przy podawaniu takiej ilości danych zawsze rodzi się niepewność, co do ich bezpieczeństwa i sposobu wykorzystania. Tu po pierwsze warto zaznaczyć, że Spis Powszechny jest zgodny z RODO. Po drugie GUS już posiada dużą ilość danych osobowych, włącznie z numerami telefonów. Oczywiście nie chcemy aby te dane wyciekły i rozważania na ten temat można przeczytać w serwisie Niebezpiecznik.

Formalnie GUS nie może wykorzystywać danych do innych celów niż statystyczne (obowiązuje tajemnica statystyczna, za której złamanie przewidziane są kary). Czy organy rządowe zechcą po te dane sięgnąć? Tu opinie są sprzeczne, analizę tematu przeprowadził serwis Prawo.pl

Więcej można dowiedzieć się ze źródeł prawnych. Ustawa z dnia 9 sierpnia 2019 r. o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2021 r. wraz z znajdującymi się tam dwoma aktami zmieniającymi, to podstawowy dokument dotyczący NSP2021.

Co zrobić?

Moim zdaniem trzeba zarezerwować trochę czasu, zaparzyć dobrą herbatę i uczciwie samospisać się w Narodowym Spisie Powszechnym. Główną motywacją jest oczywiście przymus prawny i konsekwencje grożące za brak udziału w NSP2021, lub podanie nieprawdziwych informacji. Mnie nie stać na grzywny a na bycie pozbawionym wolności również nie mam ochoty.

Przy okazji warto pamiętać o tym, aby wpisać faktyczne wyznanie (lub jego brak) i nie myśleć w kategoriach „mam ten kościół głęboko, ale przecież byłem chrzczony”. Do tematu jeszcze wrócę. Na tej samej zasadzie warto zwrócić uwagę na pytanie o mniejszości narodowe i etniczne. Ślązak, czy Kaszub ma szansę na podkreślenie swojej tożsamości i warto z tego skorzystać.

Grafika z nagłówka pochodzi z serwisu Pexels, autor: Donatello Trisolino, licencja bezpłatna (treść licencji). Banner pochodzi ze strony poświęconej Spisowi Powszechnemu i jest materiałem prasowym. Tekst objęty prawem autorskim.